گونه ی سمندر امپراطور با نام علمي Neurergus kaiseri يکی از هفت گونه سمندر شناخته شده در ايران است، از اين جنس تا کنون چهار گونه در دنيا شناسايی گرديده که سه گونه متعلق به رشته کوه زاگرس و زيستگاه گونه چهارم نيز در ادامه رشته کوه زاگرس در برخورد با کوهستان هاي شرق آناتولی در ترکيه می باشند. اين جانور با نام هاي سمندر لرستانی، سمندر امپراتور، سمندر قيصری (قمصری) و يا نام های محلی "حاجی باريک آب" شناخته می شود که از نظر کارشناسان کلمه حاجی در اول نام نشانه احترام و نوعی تقدس براي اين گونه است و حتی در نزديکی مکان زيارتی شاهزاده احمد در استان خوزستان آن را "وقفی" نيز می گويند که باز شايد بنابر پيشينه تاريخی که در ايران وجود دارد اين نام ها ريشه در باورهای محلی و فرهنگی دارد. در حال حاضر زيستگاه اين گونه در کل دنیا محدود به قسمت کوچکی ازکوهستان های جنوب رشته کوه زاگرس است که غالبا دارای پوشش گياهی بلوط و پسته وحشی هستند می باشد و در مسير جويبارها، چشمه ها و در زير آبشارها زندگي می کند. دلايل متعددی باعث از بين رفتن جمعيت اين گونه در ايران است که می توان به موارد زير اشاره کرد؛
• نخست تخريب زيستگاه ها توسط انسان، مانند؛ از بين رفتن جنگل ها در اثر احداث جاده و متعاقب آب هجوم ادوات کشاورزی و قطع درختان و جنگل در زاگرس.
• استفاده بيش از ظرفيت از منابع آبی و يا آلودگی های ناشي از حضور دام و انسان در طبيعت.
• محدود بودن زيستگاه های مناسب که باعث می گردد در اثر عوامل طبيعی از قبيل خشکسالی های چند سال گذشته، جمعيت گونه دچار کاهش ناگهانی شود. همچنین اين مورد در زمان بروز آلودگی ها شديدتر و سريع تر خواهد بود و می تواند منجر به انقراض گونه در محيط طبيعی گردد.
• نهايتاً مهم ترين عامل تهديد برداشت سمندرها به عنوان حيوان خانگی يا آکواريومی توسط دو گروه سودجويان بصورت آگاهانه برای فروش در داخل يا خارج از کشور و گردشگران بصورت تفننی و نا آگاهانه است که بزرگترين تهديد برای اين موجود به حساب می آيد.
طرح حفاظت از سمندر امپراطور (سمندر کوهستاني لرستان) با حمايت مالی برنامه کمک های کوچک تسهيلات محيط زيست جهانی برنامه توسعه عمران سازمان ملل متحد (UNDP-GEF/SGP) و با حمايت و همکاری ادارات کل حفاظت محيط زيست استان های خوزستان، لرستان و تهران از بهار سال 1389 توسط کارشناسان مؤسسه خزنده شناسان پارس با هدف آموزش مردم محلی مناطق در جهت آگاه سازی عمومی براي حفاظت مشارکتی بوميان در سطح محدوده پراکنش و همچنين مراکز اصلی فروش اين گونه در حال انجام است. آموزش دانش آموختگان رشته محيط زيست و همچنين ساير علاقمندان به طبيعت، برگزاری کارگاه کارگاه های مرتبط توسط موسسه خزنده شناسان پارس و اطلاع رساني و هشدار در زمينه ممنوعيت خريد و فروش سمندر امپراطور (سمندرکوهستانی لرستان) در سطح شهرهای بزرگ و کلان شهرها در جهت کاهش تمايل به خريد در جمع دوستداران حيوانات، همچنین آموزش چهره به چهره فروشندگان سطح شهر بویژه مراکز اصلی فروش و همچنين همکاری در جمع آوري سمندرهای موجود در اسارت که از زيستگاه طبيعی جدا شده اند از فعالیت های طرح حفاظت از سمندر است. با توجه به اينکه خريد و فروش «سمندر امپراطور» يا همان «سمندر کوهستانی لرستان» برای سفره‌های هفت‌سين ايرانی چند سالی است که به غلط رواج پيدا کرده است. متأسفانه هر ساله در اواخر اسفندماه و با نزديک شدن به ايام نوروز سمندر امپراطور در بازار شهرهای مختلف مخصوصاً تهران عرضه و مردمی که در مورد اهميت اين گونه و وضعيت حفاظتی آن بی اطلاع هستند اقدام به خريد سمندر می نمایند، بنابراين تمرکز فعاليت های آگاهسازی و اطلاع رسانی اين موسسه در استان تهران در ماه های پايانی سال و همچنين فروردين ماه بوده است.
بخشی از فعالیتهای این طرح به شرح زیر است:
- نصب و پخش پوستر در مراکز فروش ماهی های زينتی، اطلاع رسانی و نصب پوستر در مراکز فروش وآموزش رو در رو به خريداران حيوانات خانگی
- فعالیت های آگاهسازی و اطلاع رسانی در زمینه ممنوعیت خرید و فروش گونه در استان با همکاری گارد محیط زیست تهران
- برگزاری کارگاههای آموزشی حفاظت از سمندر امپراطور برای داوطلبين از بهمن ماه 1391 تا بهمن ماه 1394
- اطلاع رسانی در مراکز فروش ماهی در شهرستان دزفول با همکاری تشکل زیست محیطی آوان سبز
- آموزش کودکان و توزیع بروشور و پوستر در مهد کودک ها و مدارس و مراکز خرید استان تهران و شهرستان دزفول
- تهیه و اکران فیلم مستند فرمانروای زاگرس به کارگردانی پرهام دیباج در روز جمعه 23 مرداد 1394 در پردیس سینمایی قلهک تهران
از دیگر فعالیت های این طرح توسط موسسه خزنده شناسان پارس است.